Nederlands beleid faciliteert slechte woon- en werkomstandigheden van arbeidsmigranten
Ongecontroleerd roepen veel mensen elkaar na, tot aan beleidmakers toe. “We hebben arbeidsmigranten hard nodig en ze wonen in erbarmelijke omstandigheden, dat moeten we oplossen.” Maar is dat wel zo? Nee. Het is maar deels zo.
Uitzendbureaus werven vooral ongeschoold personeel
We hebben in Nederland een groot en structureel tekort aan arbeidskrachten. Leraren, verplegers, timmermannen, kappers, chauffeurs, personeel in publieke functies, in winkels, restaurants, etc etc. We merken het allemaal. Uitzendorganisaties die internationaal actief zijn willen ons doen geloven dat zij dit probleem kunnen oplossen. Alleen, dat doen zij niet. Of hooguit soms. Vanuit hun wervingskantoren in vooral Oost Europa sturen zij permanent grote stromen arbeidskrachten naar Nederland. Voornamelijk zijn dat ongeschoolde krachten die in Nederland op tijdelijke basis ongeschoold werk komen doen. Met name in distributiecentra of in de voedingsindustrie.
De uitzendbureaus zetten deze arbeidsmigranten ook voornamelijk tijdelijk aan het werk, tijdelijke contracten die elk moment kunnen worden opgezegd. Terwijl de meeste openstaande vacatures in Nederland toch structurele banen zijn, zowel de ongekwalificeerde als gekwalificeerde vacatures.
Onder het mom van ‘ontzorgen’ regelen de uitzendorganisaties meestal ook de huisvesting voor deze nieuwkomers in Nederland. Voor hun buitenlandse uitzendkrachten huren zij vele woningen in woonwijken waarin de arbeiders vaak met tientallen worden ondergebracht, of ze ontwikkelen grote wooncomplexen voor honderden arbeidsmigranten. Ze noemen dat ‘hotels’, maar dergelijke complexen hebben het meest weg van studentencampussen. Sobere kamers met slechts basisvoorzieningen en beperkte privacy voor de bewoners.
Schijnoplossingen die juist de problemen vergroten
Enkele hardnekkige frames vertroebelen de werkelijkheid, waardoor de problemen niet worden opgelost maar juist verergeren.
- Het is een fabel dat deze Oosteuropese arbeidsmigranten hier komen om onze arbeidsmarkt en onze economie te redden. Deze groep vergroot juist de druk op de algemene voorzieningen en er wordt zelfs werkgelegenheid gecreëerd om deze arbeiders aan het werk te kunnen zetten.
- Er worden continu tijdelijke mensen aan het werk gezet, terwijl we een structureel werknemerstekort hebben. De openstaande posities worden dus permanent met steeds nieuwe tijdelijke arbeidskrachten ingevuld.
- De meeste arbeidsmigranten wonen niet in vervallen schuurtjes, maar maken gebruik van woonvoorzieningen die hun werkgevers, de uitzendbureaus regelen. Gewone woningen of wooncomplexen. De woonomstandigheden zijn hier vaak niet OK, daarover later meer, maar worden wel als oplossing gezien voor de woonproblemen. Oorzaak en gevolg kloppen hier niet.
Het ligt dus allemaal net iets anders dan men ons wil doen geloven. Wat zit daarachter? Juist, GELD.
Arbeidsmigrant, groeibriljant ✨
De inzet van arbeidsmigranten is een zeer lucratieve business. Nederlandse productiebedrijven willen zo goedkoop mogelijke arbeidskrachten. Zolang iedereen gelooft dat zij nodig zijn worden goedkope arbeiders prima geduld. Een groot ‘voordeel’ (voor hun werkgevers) van arbeidsmigranten is dat zij in hun thuisland niet zoveel gewend zijn en bovendien de regels hier niet kennen. Het is dus in het belang van werkgevers en uitzendbureaus om dit zo te houden. De uitzendbureaus verdienen bovendien dubbel aan elke arbeidsmigrant, zowel aan het uitzenden van hem/haar als aan de verhuur van woonruimte. En de huren zijn hoog.
Eenmaal in Nederland heeft het uitzendbureau behoorlijk wat regie over het leven van ‘zijn’ buitenlandse uitzendkracht. Het lijkt alsof alles professioneel voor hem/haar wordt geregeld, maar in werkelijkheid is de arbeidsmigrant volledig afhankelijk gemaakt van zijn werkgever, het uitzendbureau. Het bureau regelt de huisvesting en verzekering, en houdt die kosten (circa €125 per week) in op het salaris. Er kunnen ook extra kosten berekend worden, soms ook boetes, wat allemaal van het salaris wordt ingehouden. Waardoor de uitzendkracht ook schuld opbouwt bij het uitzendbureau, want de arbeidsmigrant-uitzendkracht krijgt niet altijd een volle week werk aangeboden, en heeft dus sommige weken minder inkomsten dan huurkosten.
Intussen is het uitzendbureau echter van een interessante vaste huuropbrengst verzekerd, elke uitzendkracht die een kamer huurt levert namelijk minimaal €500 per maand netto op. Minimaal want er kunnen ook extra kosten worden doorbelast, deze kosten worden simpelweg op het salaris ingehouden. Het is voor de uitzendkracht niet eenvoudig om daar iets aan te doen, zie het voorbeeld van Antonio’s vriend, hij heeft een hele maand salaris nog tegoed en moet maar hopen dat hij het ooit nog ontvangt.
Door de logiesregeling krijgen arbeidsmigranten tijdelijke contracten. Het levert tweemaal zoveel huur op.
Logiesregeling
Op grote schaal wordt de logiesregeling misbruikt bij de verhuur van kamers aan arbeidsmigranten. Deze regeling is bedoeld voor hotels, pensions en vakantiebestedingsbedrijven (toerisme dus) en mag ook worden toegepast voor huisvesting van medewerkers die gedurende een korte periode seizoensarbeid komen verrichten. Deze regeling is niet bedoeld voor reguliere uitzendkrachten die structurele functies vervullen. Maar toch, de uitzendbureaus hebben de lucratieve regeling ontdekt en passen ze zonder gêne op grote schaal toe. Dat is ook waarom de wooncomplexen hotels genoemd worden. Voorwaarde is wel dat de huurder er maximaal één jaar mag verblijven. Niet wonen, alleen verblijven. Vandaar die maximale huurperiode in de wooncomplexen 😉
Een logiesverblijf heeft enkele specifieke kenmerken, die niet stroken met de aanbevelingen die Commissie Roemer in 2020 heeft gedaan, juist om misstanden bij de huisvesting van arbeidsmigranten tegen te gaan.
Het gebouw hoeft allereerst niet te voldoen aan strenge eisen met betrekking tot duurzaamheid, veiligheid en gezondheid. Er is ook niets geregeld over het tarief van de logiesovernachtingen, de kamers worden hierdoor duurder verhuurd dan bijvoorbeeld studentenkamers. In een logiesverblijf mogen de huurders bovendien maximaal een jaar verblijven en ze hebben er geen huurderbescherming. Ze kunnen dus zo op straat gezet worden.
Met name op dit punt heeft de Commissie Roemer juist aanbevelingen gedaan, om te voorkomen dat uitzendkrachten-arbeidsmigranten zo op straat kunnen worden gezet wanneer hun contract afloopt.
Helaas is dit nog steeds de praktijk, een arbeidsmigrant wiens contract wordt opgezegd moet binnen (meest) twee weken de huisvesting verlaten. Dit leidt tot grote problemen. Juist omdat aanvankelijk alles werd geregeld voor de arbeidsmigrant is hij/zij niet wegwijs gemaakt in Nederland. Nu moet hij het zelf maar uitzoeken. Niet zelden belanden arbeidsmigranten op straat, het aandeel dakloze arbeidsmigranten neemt schrikbarend toe.
Hoe arbeidsmigranten hier ‘geholpen’ worden door uitzendbureaus is de oorzaak van veel problemen
Slechte omstandigheden in de ‘hotels’ voor arbeidsmigranten
De arbeiders worden in hun woning ondergebracht, samen met een hoop andere arbeidsmigranten, en hun leven speelt zich vervolgens af tussen de woongemeenschap en het werk. In een eigen bubbel. Vertier is er niet en de woonomstandigheden zijn vaak behoorlijk rauw.
In Roosendaal zegt de burgemeester daarover: “Vastgoedondernemers die panden bezitten met als doel er arbeidsmigranten te vestigen, doen vaak weinig om die huizen te onderhouden. We zien tochtige huizen, vol met schimmel. In straten met veel arbeidsmigranten is nauwelijks sprake van sociale cohesie, waardoor hele wijken achteruitgaan. En dat is weer de perfecte voedingsbodem voor illegale activiteiten.”
En Antonio uit Spanje vertelt: “In addition to the limitations in space distribution, the cleanliness conditions at the hotel left much to be desired. The location of the hotel in a dangerous neighborhood, with the presence of homeless individuals and addicts, further heightened our concerns. Living in that environment, albeit temporary, was a test of resilience for all of us.
I think it’s because the mix of cultures, people of all the ages, drugs, frustration in our case with the job… this make people lose their minds and act without thinking about it.”
Arbeidsmigrant als melkkoe, de Lage Lonen Show
Arbeidsmigranten zijn een interessant verdienmodel voor de werkgevers. Zij zijn goedkoop, ze zijn gemakkelijk inwisselbaar, ze zijn niet veel gewend qua huisvesting en arbeidsomstandigeheden en bovendien is er meerdere keren aan een persoon te verdienen. Het uitzendbureau verdient aan het uitzenden, plus aan het huisvesten.
Maar er zijn nog meer voordelen! Een arbeidsmigrant levert ook fiscaal voordeel op.
Er zijn diverse regelingen: de ET-regeling, de A1-verklaring en LIV-subsidie. De FNV noemt het de Lage Lonen Show. Zie hier eenvoudig uitgelegd wat deze regelingen inhouden. Het komt erop neer dat het loog laag genoeg moet zijn en het arbeidscontract tijdelijk. Gelukkig willen enkele politieke partijen hier nu vanaf, althans volgens hun verkiezingsprogramma’s. Het brengt Nederland namelijk van de regen in de drup, hier zijn deze regelingen niet voor bedoeld. Of dat ook lukt?