Grootschalige wooncomplexen veroorzaken meer problemen i.p.v. deze op te lossen
De ene na de andere noodklok luidt. De situatie van veel laaggeschoolde arbeidsmigranten is ten hemel schreiend.
Zij worden in grote getale uitgebuit, door hun werkgevers als vuil behandeld. Op veel plekken in het land lopen situaties volledig uit de hand. Arbeidsmigranten die op straat of in bosjes slapen, vaak ook drank – of drugsproblemen hebben, en mede hierdoor voor veel overlast zorgen.
Misvatting omtrent huisvesting
Gemeentes denken in veel gevallen dat zij de problemen kunnen beteugelen door meer kwalitatieve huisvesting voor arbeidsmigranten te realiseren. Maar is dit wel zo? En wat is de definitie van kwalitatief? De gedachte heeft wortel geschoten dat grote wooncomplexen kwalitatief beter zijn, en ook ‘beter beheersbaar’.
Dit narratief wordt met graagte in stand gehouden door de huisvesters zelf (vaak de uitzendbureaus), die een interessant verdienmodel zien. Ondanks de vele onderzoeksrapporten die de slechte kant van grootschalige complexen aantonen. Lees o.a. dit rapport https://ap.lc/PUSdY hierin staat “.. moeten lokale overheden meer investeren in kwalitatieve huisvesting, en dus liever geen grootschalige opvang gelegen buiten de kernen. Hierdoor ontstaat er een segregatie die negatieve sentimenten van beide kanten in de hand werkt.”
Short stay, de grote boosdoener
Grootschalige huisvestingscomplexen zijn vaak juist oorzaak van veel problemen. Stel je eens voor hoe het is om met honderden wildvreemden op een kluitje te moeten zitten. In onzekere, afhankelijke situatie, vaak ver van voorzieningen vandaan. Je bent geronseld en jou is werk, onderdak en zorgverzekering beloofd. Eenmaal hier doe je zwaar en eentonig werk, heb je slechts een kleine slaapkamer, deel je keuken en sanitair met vreemden en heb je vaak niks te doen in je vrije tijd. Misschien krijg je ook geen fulltime baan, je vaste lasten kunnen dan zelfs te hoog worden dus bouw je schulden op. Ook de collega-arbeidsmigranten zijn onzeker over hun bestaan, iedereen leeft in permanente stress en elke dag kan hier de laatste zijn. Afhankelijk van je tijd, geld, mogelijkheden (kun je wel lezen en schrijven?) lukt het niet om Nederlands, Duits of Engels te leren. Communiceren met de buitenwereld lukt dus ook niet.
Dit is kortgezegd de situatie van de short stayers. De meeste arbeidsmigranten worden hier op basis van short stay regelingen gehuisvest. Dat betekent dat huurders er maar korte tijd mogen verblijven, als toeristen. De huurders hebben zo minder rechten, op meerdere vlakken, en betalen relatief veel huur voor hun kleine kamer en gedeelde voorzieningen. Elke dag kan de laatste zijn, want om de haverklap verplaatsen uitzendbureaus de arbeidsmigranten naar elders en begint alles weer opnieuw. Lees hier hoe dat is https://ap.lc/EzukY
De menselijke maat is kwalitatief of niet. Niet het gebouw.
Dit mensverslindende systeem is de basisoorzaak van veel problemen. De reden voor deze kortdurende huur- en werkcontracten, en de constante doorwisseling van arbeiders, is rendement. Dit levert de uitzendbureaus/ huisvesters het meeste op. Echter, omdat de ‘afgedankte’ arbeidsmigranten steeds vervangen moeten worden door nieuwe, zijn er per saldo te veel mensen nodig voor elke baan. Terwijl de banen in feite ook gewoon structurele banen zijn. Er is niks tijdelijks aan.
De ontslagen arbeidsmigranten keren bovendien meestal niet terug naar huis. Als het ze na ontslag niet lukt om snel een nieuwe baan-bed packagedeal te sluiten belanden ze op straat. Zesduizend arbeidsmigranten, de voor ons zichtbaren, het zijn er waarschijnlijk veel meer, leven inmiddels zo.
Dit systeem moeten en kunnen we stoppen. Deze systematische manier van uitbuiten is niet humaan en niet kwalitatief. Want, let op: de problemen ontstaan nádat de arbeidsmigranten zijn geronseld. En nádat zij door hun arbeidsbemiddelaars zijn gehuisvest. Niet ervoor. Je kan dus stellen dat de grootschalige wooncomplexen nog meer problemen veroorzaken i.p.v. deze op te lossen.
Handhaaf en maak inlenende bedrijven medeverantwoordelijk
Gemeenten zouden allereerst de bestaande situaties in hun gemeenten eens goed in kaart moeten brengen (want dat blijkt vaak onbekend). Hoeveel openstaande functies zijn er precies, waar, welk werk, hoeveel arbeidsmigranten werken en wonen er, en welk werk doen ze, waar wonen ze exact? Spreek de inleners en uitleners aan op goed werkgeverschap, laat hen verantwoordelijkheid nemen voor hun medewerkers. Zoals dat hoort! Gemeenten moeten echt stoppen met het faciliteren van de huidige perverse verdienmodellen over de ruggen van arbeidsmigranten.
Hoe kunnen gemeenten dit stoppen?
Begin bij het begin, met handhaven. Handhaaf de uitzenders, de inleners en de huisvesters. De eerste controleerbare voorwaarde moet zijn: van alle arbeidsmigranten moeten de historische en volledige actuele gegevens geregistreerd zijn én arbeidsmigranten moeten staan ingeschreven in de BRP of RNI. Daarnaast kunnen gemeenten de huisvesting en leefsituatie van arbeidsmigranten wel degelijk langs de “Roemer-meetlat’ leggen en hierop handhaven. Short-verhuur alléén toegestaan bij seizoensarbeid en gemeenten moeten bij werkgevers de druk opvoeren om arbeidsmigranten op zijn minst de reguliere uitzendcarrière van drie jaar te laten doorlopen. Zodat zij niet langer worden rondgepompt van de ene naar de andere werkplek, om steeds opnieuw een fase A-contract te krijgen. Ook moeten gemeenten zich realiseren dat meer slaapplekken automatisch meer arbeidsmigranten zullen aantrekken, wat ook meer ‘afgedankte’ arbeidsmigranten tot gevolg heeft. Elk extra bed is extra omzet voor de huisvester, dus hij zal het aanmoedigen. Zelfs werkgelegenheid wordt op veel plekken om deze reden nieuw toegevoegd. Terwijl het mantra toch was: ‘we hebben de mensen nodig”. Het wordt een eindeloze kip-ei-discussie.
Arbeidsmigranten moeten niet langer als vuil worden behandeld. Uitzender en inlener moeten werk maken van integratie, al is dat misschien maar voor een periode van drie jaar. Maak de mensen wegwijs, leg uit hoe de gewoontes hier zijn, bied cursussen aan etc. De leefsituatie van migranten zal minder stressvol worden, de huizen kunnen beter onderhouden worden, de overlast zal afnemen. Omdat er minder doorwisselingen zijn zullen ook minder nieuwe mensen nodig zijn, dus het verderfelijke ronselen houdt zo ook vanzelf ook op.
Dit is toch een betere, haalbare en structurele oplossing?