De Orkaan, 28 juni 2024, Zaanstad – Van alle daklozen in Nederland is de helft ooit als arbeidsmigrant naar Nederland gekomen. Ook Zaanstad wordt hiermee geconfronteerd. De Orkaan-ombudsjournalist ging op bezoek bij een Pools stel dat bij gebrek aan een woning al ruim een maand in een auto woont op een Zaans industrieterrein.
Het eerste bezoek aan Pavel (31) vorige week kwam ‘op een slecht moment,’ volgens zijn vrouw. De Pool verzocht ons, veelvuldig gebruik makend van het Poolse scheldvoord kurva, om hem met rust te laten. Een week later, op een snikhete woensdag in juni, is hij in eerste instantie niet bij zijn auto aanwezig. De grijze stationwagen -met fietsen op het dak- staat er verlaten bij: een voertuig dat wellicht beschermt tegen hagel en regen, maar er in de brandende zon niet comfortabeler op wordt.
In een tankstation in buurt geven de medewerksters aan met hun dakloze buren in hun maag te zitten. ‘Eerst gaven we het stel wel eens een overgebleven broodje, maar later werd dat afgeraden door Handhaving. Anders zou het te comfortabel voor ze worden,’ zegt een van hen. De dames hebben vooral met het stel te doen:
‘Zij hebben hier ook niet om gevraagd. Het zijn eigenlijk heel vriendelijke mensen, maar soms is hij in een slechte bui en dan schreeuwt hij tegen klanten.’
Pavel heeft me herkend van vorige week. ‘Er komen zoveel mensen naar me toe, maar hoe weet ik wie ik moet vertrouwen? Je zegt dat je journalist bent, maar misschien ben je wel van de politie.’ Praten wil hij deze keer wel.
Er zijn momenten waarop hij in begrijpelijk Engels zijn mening duidelijk maakt – op andere momenten klinkt hij warrig. ‘Eigenlijk is het ongelofelijk,’ zegt hij. ‘De tien rijkste mensen van deze wereld bezitten net zoveel als de helft van de wereldbevolking.’ Een claim die gestoeld wordt op een onderzoek van Oxfam. Ook geeft hij aan zich zorgen te maken om het milieu, dierenleed en klimaatverandering.
‘Ik heb mijn vrouw hier in Nederland leren kennen, we zijn nu een paar jaar samen. Maar kinderen op de wereld zetten wil ik niet: moeten ze dan in deze oneerlijke wereld opgroeien? Sommige mensen hebben zoveel eten dat ze de helft weggooien. Anderen hebben helemaal niets. Bovendien kan je zonder geld geen kinderen opvoeden, dus nu is dat zeker geen goed idee.’
Waarom stel je zoveel vragen?
Pavel kwam, net als zoveel landgenoten, naar Nederland om te werken. ‘Met een blik op Zaanstad’s grote werkgever aan de overkant van de straat: ‘daar werken bijna alleen maar Polen. Ik hou een beetje afstand van hen. Niet iedereen heeft het beste met je voor.’ Dat geldt ook voor andere mensen, trouwens. ‘Er komen de hele tijd mensen naar ons toe: politie, handhaving, of anderen, zoals jij. Waarom stel je eigenlijk zoveel vragen, vertel eens wat over jezelf!’
Terwijl de ombudsjournalist vertelt over zijn carrière tot nu toe, zijn recente bezoek aan Polen en zijn visie geeft op de maatschappij, zijn we weer terug bij de auto na bijna een half uur lopen in de brandende zon. We plakken er nog maar een rondje achteraan.
Hoe komt het eigenlijk dat Pavel nu zo vriendelijk is en een week eerder zo agressief over kwam? ‘Ik ben geen verslaafde ofzo,’ stelt de Pool. ‘Maar ik heb ook heus wel eens wat gebruikt. Sigaretten, daar ben ik wel aan verslaafd. Die kan je hier gewoon op straat vinden’, zegt hij, terwijl hij trots de vangst van de ochtend laat zien.
Pavel’s vrouw -gehuld in rood t-shirt- heeft wel een baan, waardoor er sprake is van enig inkomen. En dat huisvesting een probleem is, begrijpt hij zelf ook wel. ‘Ik heb weinig nodig, maar wel een plek om te wonen. En flexibiliteit is voor mij heel belangrijk.’ Hulp aannemen vindt hij lastig – wat samenhangt met gebrek aan vertrouwen. De Orkaan raadt hem aan om dat wel te doen.
Wanneer het tweede rondje erop zit, zien we vanuit de verte drie handhavers in gele hesjes bij de auto staan. Ze spreken met Pavel’s vrouw. Waar we het nog geen kwartier eerder over hadden, zie ik voor me gebeuren. De handhavers – drie jonge vrouwen- willen niet herkenbaar in beeld. Pavel’s vrouw:
‘Ze vroegen me waarom ik hier ben, of ik in de auto slaap en waarom ik samen ben met mijn man,’
Na enige discussie, waarbij Pavel zijn geduld verliest, vertrekken de drie weer. ‘Oke, we gaan wel weg,’ zeggen ze – met een schuin oog naar de toevallig aanwezige verslaggever. Wanneer ook de ombudsjournalist aanstalten maakt om te vertrekken, vraagt Pavel om nog even verder te spreken. ‘Ik maak nu eenmaal graag contact met mensen.’ Hij geeft een telefoonnummer, zonder zeker te weten of dat klopt. ‘Onze telefoons zijn leeg.’
Zou hij niet toch liever terug willen naar Polen? ‘Nee hoor, ik ben daar in twee jaar niet geweest. Ik wil graag in Nederland blijven. Het liefst in Zaandam.’
Lees hier het originele bericht
