Brabants Dagblad weekendbijlage, 9 maart 2024 – Op industrieterrein Ladonk in Boxtel snijden honderden Polen en Roemenen dode varkens in stukken. De oren, de staarten en de snuiten gaan naar China, de spareribs naar Amerika. En als de arbeidsmigranten afgepeigerd de Vion-poort achter zich dichttrekken, zonderen ze zich af om in een afgetrapt pension of prefab migrantenhotel uit te puffen.
In de weekendbijlage van Brabants Dagblad is vandaag veel aandacht voor arbeidsmigranten en het werk wat zij in Brabant veelal doen. Omdat de artikelen niet online staan voegen wij ze, voor deze ene keer, als PDF bij. Dit is niet gebruikelijk, maar de inhoud is erg belangrijk om hier te delen. Zoals gebruikelijk nemen we in dit artikel enkele alinea's over.
Wie er zo naar kijkt, snapt heel goed dat er de laatste maanden nogal wat stemmen opgaan die zeggen dat slachterijen als Vion bar weinig bijdragen aan de Nederlandse economie. En dat het daarom best een paar onsjes minder kan met de vleessector. Zeker gezien de schadelijke milieueffecten van de intensieve veehouderij en de druk die de honderdduizenden arbeidsmigranten leggen op de volkshuisvesting en de zorg.
Maar je kunt ook anders naar Vion kijken. Positiever. En dan zie je langs het spoor in Boxtel een hypermoderne slachterij waar 1700 werknemers hun best doen om de Nederlandse consument te voorzien van tournedos en varkenshaasjes. En ja, die werknemers komen heel vaak uit Oost-Europa. Maar dat komt doordat wij zelf onze neus ophalen voor het vuile werk.
Rem op sectoren die leunen op arbeidsmigranten
Op 15 januari trad de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050 naar buiten met haar rapport. Gematigde Groei heet het. Daarin adviseert de commissie het nieuwe kabinet om de rem te zetten op sectoren die sterk leunen op arbeidsmigranten en maar weinig bijdragen aan de kenniseconomie.
De sterke groei van het aantal arbeidsmigranten was vorig jaar ook bij de Tweede Kamerverkiezingen een belangrijk onderwerp. Volgens een schatting van de provincie wonen er 120.000 arbeidsmigranten in Noord- Brabant. De meesten komen uit Polen, maar ook Roemenië, Bulgarije en Hongarije zijn belangrijke herkomstlanden.
Het economisch belang van de veehouderij neemt al jaren af. Volgens het CBS was de sector in 2021 nog goed voor 134.000 banen en 1,5 procent van het bruto binnenlands product. Bij Vion, dat ook in Duitsland groot is, werken ruim 12.000 mensen. Boxtel herbergt behalve het hoofdkantoor ook de grootste slachterij, waar iedere dag 20.000 varkens verwerkt worden. Van de 1700 werknemers is ongeveer de helft van buitenlandse afkomst.
Rem op arbeidsmigranten
Vion heeft in Duitsland al vier slachterijen moeten sluiten. Het concern draait al twee jaar lang verlies: 29 miljoen in 2021, 108 miljoen in 2022. Van der Schans vermoedt dat Vion ook in Nederland slachterijen zal moeten sluiten. ,,Niet de moderne fabriek in Boxtel, maar ergens anders. Dat betekent meteen dat er minder arbeidsmigranten zullen komen. Al kun je als overheid daar niet zomaar de rem op zetten: we hebben binnen Europa vrij verkeer van personen. Je kunt het inhuren van migranten wel duurder maken, bijvoorbeeld door zwaardere eisen te stellen aan de huisvesting. Er zijn glastuinders die nu meer verdienen aan de huisvesting dan aan hun eigenlijke business.”
Vion in Boxtel, Van Rooi in Helmond
Slachterijen zoals Vion en Van Rooi in Helmond zijn een belangrijke schakel in de vleesverwerkende industrie. Een sector die in provincies als Noord- Brabant, Gelderland en Overijssel enorm is uitgedijd en waar miljarden in omgaan. Want de agribusiness bestaat niet alleen uit boeren en slachters, maar ook uit adviesbureaus als DLV in Uden en veevoerbedrijven als Fransen Gerrits in Erp. Stevige bedrijven, die voor veel werkgelegenheid zorgen op het Brabantse platteland.
Wie rekening houdt met al die toeleveranciers en distributeurs, ziet dat de economische waarde van de varkenssector niet zomaar van tafel valt te vegen, zegt Robert Hoste.
Hij is econoom varkensproductie aan de universiteit in Wageningen. In 2021 was de toegevoegde waarde 3,75 miljard euro, zo hebben zijn collega’s berekend. En ja, dat is maar 0,4 procent van alle goederen en diensten die in Nederland worden geproduceerd, maar het is wat Hoste betreft toch meer dan genoeg om rekening mee te houden.