Volkskrant, 1 mei 2024 – De Europese Unie kreeg er woensdag twintig jaar geleden tien lidstaten bij. Hoe heeft de toetreding van landen als Polen, Hongarije en de Baltische staten de EU veranderd? Over goedkope arbeid, de opkomst van het populisme en de zoektocht naar een nieuw economisch model.
In het buurtschap Aadorp bij Almelo moet een migrantenhotel verrijzen voor de werknemers van het nabijgelegen distributiecentrum van Amazon. De inwoners van Aadorp zijn er niet blij mee, zegt Agnes Jongerius, afzwaaiend Europarlementariër van de PvdA.
‘Ze zeggen: we gunnen die migranten het allerbeste, maar zo’n hotel staat niet in verhouding tot onze kleine buurtschap. Waarom geeft de gemeente toestemming voor al die distributiecentra in de omgeving? Er werkt geen enkele Nederlander. De winst gaat in het geval van Amazon de Atlantische Oceaan over. Het hotel zal worden gebouwd door een Frans bedrijf, dus daar verdient de lokale gemeenschap ook niets aan’, aldus Jongerius.
De EU zoekt naar een nieuw economisch model
In de jaren na de Brexit werden de regels voor arbeidsmigranten aangescherpt. Zo moeten ze evenveel betaald krijgen als andere werknemers in het land waar ze werken. De handhaving blijft lastig, zegt Jongerius. De capaciteit van de arbeidsinspectie is beperkt en er worden steeds nieuwe constructies verzonnen om onder de regels uit te komen, zoals het inhuren van werknemers als zelfstandigen.
In Brussel wordt nagedacht over een nieuw economisch model. Mario Draghi, de voormalige president van de Europese Centrale Bank, werkt voor de Europese Commissie aan een rapport over het concurrentievermogen van Europa. Volgens hem zitten de lidstaten op het verkeerde spoor door elkaar te beconcurreren met lage lonen en lage belastingen. ‘Het netto-effect is een verzwakking van de thuismarkt en de ondermijning van ons sociale model’, zei hij onlangs in een toespraak in Brussel. De lidstaten van de EU moeten meer samenwerken, hun krachten bundelen tegen de steeds sterkere concurrentie van de Verenigde Staten en China, die hun economieën met miljarden stimuleren. Europa moet investeren in defensie, energie, vergroening en innovatie, aldus Draghi.
Ondertussen draait het model van goedkope arbeid gewoon door
De geesten in Brussel veranderen, maar in de praktijk werken nog veel mensen onder slechte omstandigheden in kassen, slachthuizen en distributiecentra. Het zijn sectoren die maar weinig toevoegen aan de Nederlandse economie, constateerde de Adviesraad Migratie onlangs, terwijl de kosten op de samenleving worden afgewenteld, vooral door druk op een toch al overspannen woningmarkt.
Het zijn ook sectoren die slechts kunnen bestaan omdat er een reservoir aan goedkope arbeidsmigranten is. Twintig jaar na de uitbreiding zijn dat vaak geen Polen en andere Oost-Europeanen meer. ‘Het Oosten heeft zich economisch ontwikkeld. Is het dan je levensdroom om je in het Westen te laten uitbuiten?’, zegt Jongerius. ‘Dus zie je steeds meer werknemers uit Kazachstan, Oezbekistan, de Filipijnen, Vietnam en Indonesië. Allemaal om de lagelonensector in leven te houden.’
Lees hier verder (origineel bericht)