‘Ze voelen zich geen mens’

Onderzoek: gemeenten moeten kritischer kijken naar nieuwe bedrijvigheid die de inzet van arbeidsmigranten vraagt.

Gemeenten moeten bij de vestiging van nieuwe bedrijven streng zijn als de bedrijfsvoering inzet van arbeidsmigranten vraagt. Dat zeggen Kornélia Anna Kerti en Brigitte Kroon, onderzoekers aan de Radboud Universiteit en Tilburg University gefinancierd door Instituut GAK. In hun recent gepubliceerde onderzoek laten ze zien welke factoren de kwaliteit van uitzendwerk voor migranten beïnvloeden. Ondanks de aanbevelingen van de Commissie Roemer enkele jaren geleden voelen veel arbeidsmigranten zich nog steeds ‘tweederangsburger’.

Handhaven

En wat blijkt: bovenaan de lijst met aanbevelingen uit zowel de literatuur als uit de dialoog met betrokken actoren staat betere handhaving van arbeidsregulering. Hoewel er dus meer regels op papier zijn gezet, is het maar de vraag of dit de arbeidsmigranten in de praktijk verbetering heeft gebracht. De gesprekken die Kerti heeft gevoerd bieden weinig hoop. ‘De beleving van arbeidsmigranten van hun ontvangst hier is overwegend negatief’, vertelt ze. ‘Ze voelen zich soms niet gezien als mens en ze voelen geen waardering. Een groot deel heeft in het land van herkomst gewoon een opleiding gevolgd en wil hier integreren en doorgroeien. Maar vervolgens worden ze heel afgelegen gehuisvest en hebben ze vrijwel geen contact met de Nederlandse samenleving.’

Ze denken soms dat ze duizenden euro’s per maand gaan verdienen.

Arbeidsmigrant als productiemiddel

Wie is er nu verantwoordelijk voor die werk- en leefomstandigheden? De onderzoekers zien een belangrijke rol voor (lokale) overheden en pleiten daarnaast voor verantwoordelijkheidsgevoel over de gehele productieketen. ‘Er wordt vaak gezegd dat de uitzendbureaus de slechteriken zijn, en vakbonden staan soms ook recht tegenover hen in het gesprek’, aldus Kroon. ‘Daarmee loopt de discussie direct vast.’ In de praktijk willen werkgevers best werken aan betere werkomstandigheden, maar ze stellen daar wel wat tegenover. ‘Het is vaak ‘ja, mits’. En het verschilt heel erg per werkgever. Sommige zien arbeidsmigranten simpelweg als een productiemiddel. Ze besteden alles uit aan uitzendbureaus. Dan krijg je veel van de problemen waar wij voor waarschuwen.’

Afhankelijkheid wegnemen

Want arbeidsmigranten hebben het niet makkelijk, zegt Kerti. De afhankelijkheidsrelatie met hun werkgever is vaak groot, en wordt versterkt doordat huisvesting vaak door de werkgever of het uitzendbureau wordt geregeld. Stoppen met werken betekent vaak ook dat je snel dakloos wordt, en zoals gezegd is het vinden van een huis voor buitenlandse medewerkers nog veel lastiger. Gemeenten die vooral inzetten op huisvesting bij de werkgevers beseffen zich dat niet altijd. ‘Al in het rapport van Roemer werd gepleit voor het loskoppelen van die huisvestingsrelatie tussen de werkgever en de werknemers’, zegt Kerti. Daar is vooralsnog weinig verbetering zichtbaar.’