Open Embassy, 10 oktober 2024 – Hollands Kroon – Binnen de gemeente Hollands Kroon wordt veel (agrarisch) werk gedaan door mensen die uit andere EU-landen komen, zoals Polen, Roemenië, Hongarije, Letland en Bulgarije. De werkmatch gebeurt vaak via uitzendbureaus die tevens huisvesting, vervoer en de benodigde administratie voor mensen regelen.
In opdracht van de gemeente Hollands Kroon deden we onderzoek naar de vraag: ‘Hoe kunnen mensen die als EU-arbeidsmigrant naar de gemeente komen volwaardig deel uitmaken van de lokale samenleving? En wat zijn hun eigen behoeftes hierin? Onze presentatie van het onderzoeksrapport werd op 16 september positief ontvangen bij het gemeentecollege en de projectleidersbijeenkomst van Werk in Nederland, georganiseerd door SZW.
Opzet onderzoek EU-arbeidsmigranten
De onderzoeksvraag naar de integratie van EU-arbeidsmigranten sloot aan bij de ambitie van het bestuur van de gemeente om beter te weten wat mensen nodig hebben om zich langer in de gemeente te vestigen. Zodat de gemeente, samen met verschillende (lokale) partners, hier concrete acties op kan ondernemen. Acties die zorgen dat mensen die langer willen blijven volwaardig deel uit kunnen maken van de lokale samenleving.
Drie methodieken
Voor het onderzoek hebben we drie methodieken ingezet: actieonderzoek, participerende observatie en expertpools. Het participatie-onderzoek vulden we aan met individuele ondersteuning aan ongeveer 10 mensen die praktische vragen hadden over hun weg vinden in de gemeente. Door samen te zoeken naar oplossingen, leren we meer over de obstakels en kansen die zij tegenkomen. Deze kwalitatieve aanpak gaf ons de mogelijkheid kennis op te halen vanuit een groep die vrij moeilijk te bereiken is. Er was tijd en ruimte om een vertrouwensband op te bouwen met de mensen die we spraken, waardoor zij ons een completer inkijkje konden geven in hun wensen, ambities en behoeften.
Analyse met Indicators of Integration
De resultaten zijn geanalyseerd op basis van het “14 indicatoren model voor integratie.” Dit model laat zien wat er volgens nieuwkomers zelf nodig is om je thuis te voelen en een leven op te bouwen in een nieuw land. Alle inzichten uit het onderzoek kwamen samen in een gezamenlijke ontwerpsessie met de gemeente, waarin we zorgden voor een soepele overbrugging van kennis naar toepassing.
Doelen en verblijfsperspectief beïnvloeden behoeften
Tijdens het onderzoek onder EU-arbeidsmigranten zagen we dat de duur van iemands verblijf (short-, mid- of longstay) in Nederland niet de meest relevante factor is als het gaat om de behoeften van mensen. Twee andere factoren bleken vooral veel invloed te hebben. Allereerst de doelen die mensen hebben voor hun verblijf in Nederland, zoals een spaardoel, een nieuw leven willen opbouwen of familie ondersteunen.
Daarnaast speelt het verblijfsperspectief een rol. Hoe lang zien mensen zichzelf in Nederland wonen en in hoeverre gaat dit gepaard met een ‘gevoel van tijdelijkheid’? Hierbij zagen we verschillen tussen een kort, langdurig tijdelijk* en langdurig verblijfsperspectief. Net als bij de doelen, is dit onderscheid in de praktijk echter niet zwart-wit. Ook veranderen perspectieven met de tijd. De mensen die we spreken benoemen dat het een doorlopend proces is van afweging tussen verschillende opties: de optie om in Nederland te blijven, om terug te gaan naar het land van herkomst of om door te migreren naar een ander EU-land.
* Langdurig tijdelijk: langdurig verblijf, maar met een gevoel van tijdelijkheid. Bijvoorbeeld: iemand is hier 10 jaar om te sparen voor een huis in Polen. Deze persoon ziet dit nog steeds als een tijdelijke fase van zijn leven, hoewel je 10 jaar objectief gezien ook als langdurig verblijf kunt zien.
Kerninzichten voor beleid en uitvoering
Daarnaast kwamen in het onderzoek 8 belangrijke thema’s naar voren uit de data. Deze kernthema’s rond de integratie van EU-arbeidsmigranten draaien allemaal om volwaardig deel uitmaken van de lokale samenleving. Een uitgebreide analyse van de kernthema’s en bijbehorende kansen is te lezen in de rapportage.
- Behoefte aan stabiliteit. Dit uit zich op verschillende manieren en is afhankelijk van het verblijfsperspectief.
- Mensen ervaren beperkte toegang tot het reguliere zorgsysteem.
- Toegang tot informatie en diensten van de gemeente en organisaties.
- Mensen zijn vaak niet op de hoogte van hun rechten als werknemers in Nederland.
- Mensen hebben behoefte aan meer lokale sociale contacten.
- Informele netwerken spelen een grote rol in de toegang tot informatie en toegang tot andere levensgebieden, zoals huisvesting en (nieuw) werk.
- De behoeften in taalonderwijs (Nederlands of Engels) lopen uiteen en zijn afhankelijk van iemands persoonlijke doel.
- Beperkte informatie over de Nederlandse arbeidsmarkt en de link tussen huisvesting en werk leidt tot weinig incentive om naar nieuw werk te zoeken.