juli 2024 – De gevolgen van het huidige systeem rond arbeidsmigratie zijn alom zichtbaar. Overbewoonde huizen met dichtgeplakte ramen en onkruid in de tuin, openbaar dronkenschap, toeterende busjes om 5 uur in de morgen, arbeiders die ontslagen worden zonder reden en dan nergens recht op hebben, met de straat als lot. Het zijn allemaal gevolgen van een systeem dat onjuist is ingericht.
Een systeem dat het snel doorwisselen van arbeiders voor dezelfde (vaak permanente) werkplek in de hand werkt, waardoor er meer mensen naar Nederland worden gebracht dan nodig is. En even zo vaak niet de meest geschikte kandidaten, met alle gevolgen van dien. Mensen raken op drift, worden dakloos en wat begon als “The Dutch Dream” eindigt in een nachtmerrie gedroomd onder een klamme brug.
Werving met een sleepnet
Tot dusver is er in de Nederlandse media en politiek voornamelijk gesproken over de gevolgen van arbeidsmigratie. Stichting Bewonersbelangen Arbeidsmigratie wil de focus op de oorzaak richten, want enkel als die wordt aangepakt, zullen de gevolgen beheersbaar worden of vallen ze zelfs weg. Door het huidige flexwerkstelsel hebben werkgevers haast geen verplichtingen jegens hun personeel, waardoor ‘werven met een sleepnet’ en ‘ontslaan zonder reden’ aantrekkelijker is dan het investeren in een vruchtbare en langdurige arbeidsrelatie. Het wordt tijd dat werkgevers verplicht worden verantwoordelijkheid te nemen, juist voor flexwerkers.
Een recent artikel in de NRC over Reyhan Meat Specialist (RMS) legde fraai bloot waar de eigenlijke pijn zit: arbeiders worden in Oost Europa geronseld door lokale recruiters en ‘on the way to Holland’ aangenomen door RMS. Het spreekt voor zich dat Reyhan op dat moment geen goed beeld heeft van de personen die ze in dienst nemen. Want hoe kan je vaststellen of iemand geschikt is als die persoon nog in een busje onderweg is en de chauffeur (tevens recruiter) slechts wat basisgegevens heeft doorgegeven?
RMS kan dit doen, omdat de gevolgen van een misser volledig voor rekening van de arbeidsmigrant en de Nederlandse samenleving komen. Sterker nog: in het huidige stelsel is het aantrekkelijk om een permanente werkplek op te vullen met telkens roulerende flexkrachten. Reyhan Meat Services is niet het enige uitzendbureau dat zo werkt. Deze praktijken komen veelvuldig voor bij uitzendbureaus die zich richten op arbeidsmigranten.
Verantwoordelijkheid
Het toverwoord is ‘verantwoordelijkheid‘. Verantwoordelijkheid die de inleners en uitzendbranche nu te vaak niet nemen. Bij problemen of ziekte trekken de inlenende bedrijven makkelijk de handen af van de mensen. De uitzendbranche voelt zich eveneens niet verantwoordelijk voor de arbeidsmigrant en ontslaat deze vaak zonder een duidelijke reden. En na dat ontslag volgt regelmatig direct een huisuitzetting. De arbeidsmigrant transformeert dan binnen enige uren van een werknemer tot een dakloze.
Het foute systeem
De huidige wet- en regelgeving lijkt voornamelijk een uitvloeisel van kort houdbare economische keuzes geënt op snelle winst. Het schept de mogelijkheid om werknemers kortdurend in dienst te hebben, zonder de verantwoordelijkheden die normaal bij goed werkgeverschap horen.
- een flexwerker verblijft in een “short stay” faciliteit, soms met honderden anderen, en heeft geen huurrecht. Je kunt hem of haar dus op enig moment de woning ontzeggen. Dit is extra aantrekkelijk omdat we in Nederland geen verbod hebben op huisvesting door werkgevers.
- bij flexwerk is de werkgever gevrijwaard van ontslagvergoedingen. Het spreekt voor zich dat de werkgever in de meeste gevallen een uitzend- of interimbureau is. De partij waar een werknemer vervolgens tewerk wordt gesteld, heeft er ook stevig voordeel van. Die heeft minder mensen op de loonlijst staan en maakt zich geen zorgen over, bijvoorbeeld, werknemers die langdurig uitvallen door ziekte; zelfs niet als die ziekte arbeidsgerelateerd is.
- het huidige systeem rondom flexkrachten heeft tot gevolg dat er voor één permanente baan meerdere mensen naar Nederland worden gehaald. En het is een illusie om te denken dat arbeidsmigranten die ontslagen worden, altijd ander werk vinden of teruggaan naar hun moederland.
– mensen willen niet terug omdat ze zich schamen
– mensen kunnen niet terug omdat ze geen geld hebben voor de terugreis
– meer dan eens gaat het om mensen met sociale- en verslavingsproblematiek (een gevolg van werven met een sleepnet) die al zoveel problemen in hun thuisland hebben dat teruggaan daarom geen optie is - een gedeelte van de ontslagen arbeidsmigranten komt zo op straat terecht, met alle gevolgen van dien. Als ons systeem niet ingrijpend verandert, zullen dat er steeds meer worden. Deze groep zorgt voor heel veel overlast en de Nederlandse samenleving betaalt hier de prijs voor. Denk hierbij aan nachtopvang, kosten voor spoedeisende hulp en groeiende criminaliteit.
- de winnaars van het huidige systeem zijn de uitzendbureaus en de inlenende bedrijven. De uitzendbranche verdient stevig aan de huisvesting, werving en uitzending van arbeidsmigranten. Daarnaast mogen ze een vergoeding voor woon-werk verkeer rekenen. De uiteindelijke werkgevers profiteren overmatig van goedkope arbeiders waar geen verantwoordelijkheid voor gedragen wordt. Voor dit gewin betaalt de Nederlandse samenleving de volledige rekening. Er worden meer mensen naar Nederland gehaald dan op basis van het aantal banen noodzakelijk is. De selectie vindt hier plaats en de samenleving mag de left-overs absorberen. Dit alles is mogelijk omdat er simpelweg geen regels zijn die dergelijke praktijken verbieden of zelfs maar ontmoedigen.
- bovendien creëert het huidige systeem op deze manier een grote groep tweederangs burgers. We behandelen de mensen die we nodig hebben niet met de waardigheid die ze verdienen. Men kan zich zelfs afvragen of het gelijkheidsbeginsel wel geëerbiedigd wordt als flexwerkers zo achtergesteld worden bij hun collega’s die wel een normaal contract hebben
Van symptoombestrijding naar een oplossing
Het bovenstaande laat zien dat het bouwen van steeds meer short stay locaties en meer intensieve handhaving niets meer of minder is dan symptoombestrijding. Als we niks aan de oorzaak doen, zal het systeem vroeger of later bezwijken.
De perverse prikkel zal weggenomen moeten worden. Stichting Bewonersbelangen Arbeidsmigratie pleit voor het aanpakken van de oorzaak, met de volgende kernpunten:
- werkgevers hebben vanaf dag 1 verantwoordelijkheid voor hun werknemers
- we gaan met elke arbeidsmigrant om zoals we zelf behandeld willen worden
- het aangaan van een arbeidsrelatie voor langere duur wordt aantrekkelijker gemaakt dan flexrelaties
- Het wordt verboden om flexwerkers in te zetten op permanente arbeidsplaatsen. (Zoals in Duitsland al het geval is.)
- de werkgever wordt verantwoordelijk voor de terugreis van arbeidsmigranten
- er wordt een maximum gesteld aan het percentage flexwerkers dat in een organisatie werkzaam mag zijn
- huisvesting mag niet verzorgd worden door de werkgever (in ieder geval niet gekoppeld zijn aan de arbeidsrelatie.)
- verplichte registratie in de BRP vanaf dag 1.
Als deze maatregelen worden opgenomen in de wetgeving, zal het voor bedrijven veel aantrekkelijker worden om langdurige arbeidsrelaties aan te gaan. Dit betekent een betere selectie van personeel aan de voorkant en het geeft perspectief aan de migrant die graag een toekomst wil opbouwen in Nederland.
Stichting Bewonersbelangen Arbeidsmigratie vindt dat iedereen in Nederland welkom is, maar verzet zich tegen het huidige stelsel waarin de uitzendbranche de lusten heeft, de samenleving de lasten, en de arbeidsmigrant maar al te vaak het nakijken!