NOS, 26 augustus 2024 – Jarenlang was het nauwelijks een onderwerp bij de VVD, maar nu willen de liberalen dat er toch iets gedaan wordt tegen het stijgende aantal arbeidsmigranten dat in Nederland werkt. “Wij willen niet naar nul: we hebben werknemers uit andere landen hard nodig. Maar het moeten er wel minder worden dan nu”, zegt Kamerlid Thierry Aartsen in het AD.
Aartsen schreef een ‘visiestuk’ dat inmiddels door zijn fractiegenoten is omarmd. Tot nu toe zag de VVD als ondernemerspartij vooral de aantrekkelijke kanten van arbeidsmigratie; goedkope arbeidskrachten die werk doen waar veel Nederlanders hun neus voor ophalen. Maar werkbezoeken aan allerlei sectoren hebben Aartsen tot een ander inzicht gebracht, lichtte hij vanochtend toe in het NOS Radio 1 Journaal.
“Toptalenten, zoals bij technologiebedrijven als ASML, die willen we juist behouden. Die hebben we keihard nodig, die leveren een enorme bijdrage aan de economie. Maar laagbetaalde mensen in de kassen, slachthuizen en distributiecentra, daar willen we kijken of het een tandje minder kan.”
Het grote aantal arbeidsmigranten, vooral uit Oost-Europa, veroorzaakt allerlei problemen, vindt Aartsen. “Overbewoning, maatschappelijke problemen, overlast. De arbeidsmigratie is de afgelopen jaren verviervoudigd. Dat is gewoon te veel.” Volgens het CBS werken er inmiddels meer dan 1,2 miljoen buitenlanders in Nederland. Ongeveer een kwart miljoen is hoogopgeleid, oftewel kennismigrant.
Alternatief: robots
De VVD wil het vooral aantrekkelijker maken voor werkgevers om in plaats van voor arbeidsmigranten te kiezen voor innovatie en mechanisatie. “Laat de tomaten door een robot plukken. Die kan ook ‘s nachts werken en heeft veel minder vaak last van zijn rug.”
Om die robotisering in te zetten wil Aartsen subsidies en belastingvoordelen aan bedrijven geven. Als dat onvoldoende resultaat heeft “moet op een gegeven moment ook gekeken worden of er andere middelen zijn om te sturen op minder arbeidsmigranten”, staat in zijn stuk. Hij denkt dan aan het verhogen van de premies die werkgevers met veel arbeidsmigranten betalen over het loon van hun werknemers. Daardoor wordt het duurder om ze in dienst te nemen.
Ook de vaak erbarmelijke huisvesting van arbeidsmigranten moet worden aangepakt, vindt de VVD nu. Werkgevers moeten, samen met de gemeenten, verantwoordelijk worden voor fatsoenlijke huisvesting. Dat moet dan bij voorkeur in aparte woonvormen zoals flexwoningen en buiten de reguliere woonwijken. Gewone huizen moeten in eerste instantie naar starters en gezinnen gaan.
Gemeenten werken nu niet altijd mee aan huisvesting voor arbeidsmigranten. In het Westland, waar veel Oost-Europeanen in de kassen werken, is nauwelijks woonruimte voor hen gecreëerd. De meesten wonen op kamers in de arme wijken van Den Haag en Rotterdam. Als het aan de VVD ligt komt er een einde aan deze houding van gemeenten.
Belastingvoordeel expats herstellen
Tegelijkertijd wil de partij het juist makkelijker maken voor werkgevers om kennismigranten naar Nederland te halen. De zogeheten expatregeling, waardoor kennismigranten een groot deel van hun loon belastingvrij kunnen krijgen, moet niet afgebouwd worden zoals de bedoeling is.
Ook moet er een regeling komen voor vakkrachten van buiten de EU. Die moet dan gaan gelden voor sectoren waar het tekort aan personeel zo groot is, dat het tot maatschappelijke ontwrichting leidt. Als voorbeeld noemt de VVD de uitbreiding van het elektriciteitsnet.
Politiek verslaggever Lars Geerts:
" Dat de VVD nu met deze koersverandering komt, kan ook gezien worden als een vlucht naar voren. In het stuk wordt gewaarschuwd dat de problemen inmiddels zo groot zijn dat de kans bestaat dat andere partijen met oplossingen gaan komen 'die schadelijk zijn voor Nederland, onze economie en werkgevers'.
Duidelijk is dat de VVD wel de onderkant van de arbeidsmigratie wil aanpakken, en niet de topsector. De vraag is hoe de coalitiepartners hierover denken. De BBB heeft veel boeren en tuinders in de achterban die gebruikmaken van arbeidsmigranten. En het afbouwen van de expatregeling was juist een stokpaardje van NSC-leider Omtzigt.”
Aartsen zei in het NOS Radio 1 Journaal dat hij zijn nieuwe koers gisteravond gedeeld heeft met de coalitiegenoten, maar dat hij niet van tevoren met hen heeft overlegd. “Het is een extraparlementaire coalitie. Dus we mogen zeker ons eigen VVD-geluid laten horen.”
‘Stelt weinig voor’
Andere partijen vinden de koersverandering van de VVD, om uiteenlopende redenen, weinig voorstellen. D66 had verwacht dat de VVD hardere keuzes zou maken, bijvoorbeeld door in te zetten op minder slachterijen en distributiecentra waar de arbeidsmigranten werken.
Bij NSC, dat al langer pleit voor het inperken van arbeidsmigratie, zegt Kamerlid Van Oostenbruggen: “Fijn dat de VVD eindelijk inziet waarom arbeidsmigratie beperkt moet worden.” In het hoofdlijnenakkoord zijn er al afspraken gemaakt over grip krijgen op arbeidsmigratie en dat was niet dankzij de VVD, klinkt het in de coalitie.
Lees hier het originele bericht